Verwijderen van een pacemaker of ICD (Inwendige Cardioverter Defribrillator) is noodzakelijk bij een crematie.
Bij een begrafenis kán de pacemaker verwijderd worden, maar het hoeft niet.
Het verwijderen van een pacemaker wordt wel gedaan door de begrafenisondernemer.
Het kan ook een vraag zijn aan de huisarts.
Voor het verwijderen van een pacemaker of ICD is toestemming van de nabestaanden nodig.
Een ICD kan tijdelijk worden uitgeschakeld met een sterke magneet (via ICD-fabrikant te verkrijgen).