Osteoporose

Categoriën

   
Categorie
Commentaar
Vragen patiënt, geen klachten Evalueren risicofactoren.
   
Prednisongebruik Meer dan 7,5 mg prednison of equivalent per dag gedurende > 3 maanden.
   
Fracturen Eén of meer wervelfracturen.
Vrouwen >50 jaar met een fractuur.

 

Anamnese

   
Verdenking wervelfracturen
Commentaar
Rugpijn (episoden)  
   
Opvallende lengtevermindering Zie ook Lichamelijk Onderzoek.
   
(Recente) postuurverandering Zie ook Lichamelijk Onderzoek.
   
Valrisico
  
Valincidenten Aantal afgelopen jaar/bespreken bij valincident.
   
Mate van mobiliteit <4 uur per dag op de been
>4 weken niet lopen
   
Gebruik medicatie met valrisico Zoals benzodiazepines.
   
Verminderde visus  


 
Risicofactoren osteoporose
  
Risicofactor Geslacht Risico score
Doorgemaakte wervelfractuur m + v 4
Langdurig gebruik van corticosteroïden (3 mndn; >7.5 mg/dg) m + v 4
Fractuur na het 50e levensjaar v 4
Leeftijd >70 jaar v 2
Leeftijd >60 jaar v 1
Heupfractuur bij 1e graad familie v 1
Gewicht <60 kg v 1
Ernstige immobiliteit v 1
 
Indicatie voor botdichtheidsmeting bestaatbij score ≥4.
 
Opmerking
In de NHG standaard wordt gesteld dat, alhoewel een vervroegde menopauze (<45 jaar) de botdichtheid negatief beïnvloed, er tot nu toe geen betrouwbare gegevens zijn over een verhoogd fractuur risico op hogere leeftijd.
De richtlijn van de gynaecologen en de gezondheidsraad stellen dat dit wel het geval is bij Prematuur Ovarieel Falen menopauze <40 jaar), en nader onderzoek (dexa) in dat geval geïndiceerd is.
 

Lichamelijk onderzoek

 

(De waarde hiervan is beperkt).

 

Rug, wervels Klop-, druk- en asdrukpijn. Versterkte thoracale kyfose, cervicale, lumbale lordose.
   
Postuur Geringe afstand ribbenboog - bekkenkam (<2 cm van achteren gemeten, in staande positie, met armen gestrekt vooruit.

 

Aanvullend onderzoek

   
Laboratorium
Commentaar
BSE, AF Ter uitsluiting van ontsteking of maligniteit (normale BSE sluit meta's nagenoeg uit).
   
TSH, CA, P  
   
Vitamine D spiegel Eventueel bij verdenking deficiëntie. Grens wordt nu gelegd bij 50nmol/liter.
   
Röntgenonderzoek
Commentaar
X-WK Verdenking fractuur of metastase (bevinding “kalk-armskelet” is onvoldoende maat voor de botdichtheid).
   
Botdichtheid-meting
Commentaar
Indicatie Bij risicofactor ≥4 volgens tabel.
 

Niet nodig bij (zie ook indicatie bisfosfonaten):

  • meer dan 1 wervelfractuur
  • corticosteroïd gebruik >7.5 mg dd en postmenopauzale vrouw of man >70 jaar
  • corticosteroïd gebruik dosis >15 mg per dag

 

Evaluatie

   
Indicatie Bisfosfonaten
Commentaar
T score ≤-2,5, leeftijd <70 jaar Laagste waarde van scores op heup en wervel is bepalend.
   
Z score ≤-1,0, leeftijd >70 jaar Idem
   
Meer dan één wervelfractuur  
   
Corticosteroïd gebruik >15 mg dd  
   
Corticosteroïd gebruik 7,5 - 15 mg dd Postmenopauzale vrouw of man >70 jaar.

 

Richtlijnen en beleid

   
Voorlichting en adviezen
Commentaar
Veelvoorkomend  
   
Verhoogd risico op fracturen  
   
Vermijd immobiliteit Adviseer belastende activiteiten zoals lopen.
   
Gebruik calcium 1000-1200 mg dd Dat is 4 zuivelconsumpties per dag + gewone voeding.
   
Zonlicht bevorderen Naar buiten gaan.
   
Valpreventie
Commentaar
Vermijd benzodiazepinen  
   
Oefentherapie Op indicatie, training bij herhaald vallen of evenwichtsstoornissen.
   
Bij verminderde visus Goede verlichting, cave drempels, kleedjes etc..
Denk aan hulp fysio- of ergotherapie.
   
Preventie medicatie
Commentaar
Calcium 500 Dosering afhankelijk van intake.
      Dosering Bij gezonde personen en <2 zuivelconsumpties dd: 1x daags.
Bij corticosteroïd gebruik >7,5 mg, >3 mnd, of bij bisfosfonaat of Vit D therapie: indien 2-4 zuivelconsumpties per dag: 1x daags, indien <2 zuivelconsumpties per dag: 2x daags.
   
Vitamine D Overwegen bij deficiëntie, die vaak voorkomt, met name bij ouderen. Calcium werkt beter bij normale vitamine D spiegels. Advies is combinatiepreparaat vitamine D + calcium te gebruiken.
      Dosering 10 mcg = 400 IE per dag.
   
Opmerking
  
  • 1 zuivelconsumptie = 1 glas melk/yoghurt/vla of kaasbeleg.
  • Combinatiepreparaten Calcium/vitamine D: Cad 500/440, Calci-chew D3 500/400.
  • Preventief gebruik calcium en vitamine D dient gecombineerd te worden met bisfosfonaten.

 
Bisfosfonaten Maximaal 5 jaar.
Max. 10 jaar bij sterk verhoogd risico (≥2 fracturen).
Bij stoppen corticosteroïd gebruik.
Let op innameprocedure: lege maag (ook niet samen met calcium innemen) en niet gaan liggen.
NB. Strontium ranelaat 1x daags 2 gram. Bij intolerantie voor bisfosfonaat te overwegen.
   
Controles
Commentaar
Na 4 weken en 3 maanden Innameprocedure en bijwerkingen.
Jaarlijks Idem + leefstijl, valpreventie.

 

Verwijzing

   
Verwijsindicatie
Commentaar
Osteoporose wervelfractuur Bij vrouw <50 en man <65 jaar.
   
Nieuwe fractuur Onder gebruik bisfosfonaat: verwijzing! (voor eventuele PTH behandeling).
   
Hevige pijn ondanks therapie Overweeg verwijzing.
   
Opmerking
  
De bedoeling is dat patiënten die in het Röpcke-Zweers Ziekenhuis gezien worden met een fractuur en volgens bovengenoemde richtlijnen in aanmerking komen voor aanvullend onderzoek hiervoor intern doorverwezen worden naar de osteoporose-fractuur poli. Rapportage hiervan ontvangt de huisarts.

 

 

Deze werkafspraak is gemaakt namens de huisartsen regio Coevorden-Hardenberg en namens de orthopaeden en internisten van het Röpcke-Zweers Ziekenhuis Hardenberg.

 

Januari 2008