Eczeem

Begrippen

Eczeem (Meestal jeukende) huidlaesie(s) gekenmerkt door onscherpe begrenzing en het gelijktijdig aanwezig zijn van verschillende morfologische afwijkingen van de huid, in de vorm van o.a.erytheem, oedeem, papels, vesiculae, lichenificatie (vergroving huidreliëf)
LCD Liquor carbonis detergens: gezuiverde teerzalf
ECAT Epicutane allergietesten

 

Uitgangspunt

Uitgangspunt is de NHG-standaard constitutioneel eczeem, maar aangezien veel eczeembeelden op basis van dezelfde principes behandeld kunnen worden, kiezen we voor formulering van een algemenere richtlijn. Niet geldend voor seborrhoïsch eczeem.

Anamnese

  • Begin, beloop, lokalisatie huidklachten
  • Jeuk, krabben, verstoring nachtrust
  • Droge huid, bad/douchegewoonten
  • Astma, hooikoorts, ook bij eerstegraads familieleden
  • Kinderen < 2 jaar: klachten passend bij voedselallergie: het kort na inname van bepaalde voedingsmiddelen optreden van acute allergische reacties, klachten maagdarmstelsel of luchtwegen
  • Bij volwassene: werkzaamheden/beroep,  hobby’s (contact met water, andere stoffen), bekende allergieën, huidverzorging
     

Lichamelijk onderzoek

  • Lokalisaties afwijkingen
  • Aard afwijkingen: excoriaties, erytheem, oedeem, papels, blaasjes, korstjes, schilfering of lichenificatie
  • Nattend of droog, geïnfecteerd (pustels, purulent exsudaat, crustae)

Mogelijk verdere diagnostiek

Bloedonderzoek door huisarts (IgE inhalatieallergenen) en dermatoloog (priktesten) Een positieve uitslag ondersteunt dat de patient atopisch is.  Het aantonen van atopie heeft voor constitutioneel eczeem geen therapeutische consequenties.
Plaktesten (ECAT, dermatoloog)

Indicaties:
o Therapieresistent eczeem
o Gelokaliseerd eczeem, buiten de bij constitutioneel eczeem gebruikelijke locaties
   (elleboogsplooi, knieholte, oorlel,  handpalmen)

 

Behandeling

Adviezen
 

  • Nadrukkelijke aandacht voor voorlichting middels folders en internet (adressen: zie verder)
  • Irritatie (zepen, zuren, schuren) vermijden
  • Douchen: kort, lauwwarm, afsluiten met badolie, evt minder vaak dan dagelijks
  • Bij handeczeem: nat werk vermijden, handen wassen vermijden door te zorgen dat de handen niet vuil worden (handschoenen)
  • Bij voeteczeem: katoenen sokken, luchtig leren schoeisel, afwisselen. Zweten tegen gaan (aluminiumhydroxychloride)
  • Luchtvochtigheid in huis >40%

Emolliëntia minimaal 2dd
Vormen de basis behandeling en preventie:
Vaselinecetomacrogol crème, koelzalf (ung. Leniens) of oculentum simplex. Daarnaast een neutrale doucheolie (bv badolie UMCG, balneum hermal of oleum soya emulg, arachidisolie)

Corticosteroïde lokaal: instructies aan patiënt

  • Bij start en exacerbaties 2 dd, anders 1 dd toereikend
  • Niet te dun smeren (aandacht voor corticosteroïdevrees bij patiënt)
  • Ook op erosieve, nattende en crusteuze huid
  • Ook tijdens zwangerschap te gebruiken
  • Klasse 3 en 4 niet in het gelaat

Schema corticosteroïden

Afbouwschema (voorbeeld)
2 weken 2dd
2 wk 1 dd
2 weken 5 x opeenvolgende dagen per week (dus 2 dagen alleen vette zalf)
2 weken 3 x opeenvolgende dagen per week (4 dagen alleen vette zalf)

Toevoegingen aan lokaal steroïde
Bij geïnfecteerd eczeem kan fusidinezuur worden toegevoegd dan wel afzonderlijk worden geappliceerd (max. 14 dagen). Toepassen indien intensiveren hormoontherapie na 1 week onvoldoende effect.

Niet-steroïde zalven 
10 - 20 % LCD in vaseline lanettecreme 
1 x daags: bruikbaar als steroïdesparend effect gewenst is.

Bij onvoldoende effect lokale therapie
Prednisolon stootkuur 7dgn 30mg icm lokaal steroïde 
Indien geen resultaat verwijzen naar dermatoloog voor Lichttherapie of systemische therapie

Bij nachtrustverstorende jeuk:
Voorbeelden sederende antihistaminica:

Dimetindeen, druppelvloeistof 1 mg/ml 1-3 jaar: 10-15 druppels
3-12 jaar: 15-20 druppels
> 12 jaar: 1-2 ml
 
Hydroxyzine, siroop 2mg/ml, tablet 10-25 mg 2 jaar: 6 mg
6 jaar: 10 mg
> 12 jaar: 25 mg
 
Promethazine, siroop 1 mg/ml, tablet 25 mg > 2 jaar: 0,2 mg/kg lichaamsgewicht
> 12 jaar: 25-50 mg
 

 

Verwijzen naar dermatoloog bij

Twijfel aan diagnose
Allergieonderzoek
Falen lokale therapie
Behoefte aan begeleiding door eczeemconsulent
Bij ernstig therapieresistent eczeem in combinatie met andere allergische symptomen bij kinderen < 2 jaar overweging verwijzing naar kinderarts (zie NHG standaard Voedselovergevoeligheid M47)

Adressen

NHG patiënteninformatie: www.thuisarts.nl
Nederlandse Vereniging van Dermatologie en Venerologie: www.huidarts.info
Patiëntenvereniging i.s.m. universitaire centra: www.levenmeteczeem.nl

Bron en samenstellers

Bronnen: NHG standaard constitutioneel eczeem M37 (herziening 2006), CBO richtlijn constitutioneel eczeem (2007), Zwolse werkafspraak ‘Gebruik dermatocorticosteroiden’ (2010), Dermatovenereologie voor de eerste lijn, Sillevis Smith e.a. (achtste druk 2009)

Deze werkafspraak is samengesteld door:W.A. Riemersma en G. Spijker (dermatologen), J.A. Nikkels en J. de Vries (huisartsen)

Versie: maart 2012